Gelezen: Een gegeven leven

Op 4 september bezochten mijn schoonmoeder en ik een boeiende lezing van Hanneloes Pen bij Nationaal Monument Kamp Vught. Aanleiding was het net verschenen boek van de spreekster over Geertje Pels. In 2013 kreeg deze bijzondere vrouw postuum de Yad Vashem voor haar opoffering tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het boek van Pen vertelt niet alleen het verhaal over de Zaanse Geertje. Ook de impact die haar opoffering heeft gehad op degene die ze gered heeft -Marion Swaab- staat centraal.

"[...] Als mijn moeder [echter] had geweten wat Marion na de oorlog was aangedaan... Dat had zij nooit gewild"(p.192)

Het verhaal
De doopsgezinde Geertje en Wijbrand Pels wonen met hun kinderen in Zaandam als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Er is geen twijfel bij hen om in deze periode van nood klaar te staan voor hun medemens. Gesterkt door hun geloof spelen ze een actieve rol in de illegale hulp aan joden. Behalve het sturen van voedselpakketten, nemen ze ook kinderen die moeten onderduiken in het huisgezin op. Een van de kinderen is Marion Swaab, de kleindochter van goede vrienden van hen. Voor de geboorte van Marion staat de afspraak al vast dat de familie Pels de baby zal opvangen tot het gezin Swaab weer herenigd kan worden. Wijbrand maakt dit echter niet meer mee. Hij wordt ziek en overlijdt korte tijd later. Ondanks dat ze er nu alleen voor staat houdt Geertje zich aan de afspraak en haar verzetswerk gaat door.

De donkere ogen en haren van de baby wekken argwaan bij de buurman die actief lid is van de SD. Geertje wordt opgeroepen om het kindje aan te geven in Amsterdam. Ze besluit echter niet mee te werken. Het meisje laat ze elders onderduiken. Vervolgens vertrekt alleen naar de politie om zichzelf aan te geven. Daarmee is haar lot bezegeld. Via kamp Vught komt ze in Ravenbrück terecht waar ze uiteindelijk overlijdt. Marion zal de oorlog wel overleven en wordt daarna herenigd met haar ouders. Gelukkig wordt ze echter niet. Behalve de spanningen binnen het huwelijk wordt Marion door haar vader en moeder onder druk gezet om goed te presteren op school en in haar verdere leven, omdat iemand haar leven voor die van Marion gegeven heeft.

Recensie
Een mooi geschreven boek waarbij je alleen maar bewondering kunt hebben voor Geertje en de opoffering die ze gedaan heeft. Daarnaast is ook de impact die haar keuze heeft gehad op het verdere leven van Marion indrukwekkend. Pen heeft niet alleen interviews met Swaab en de dochters van Geertje gebruikt voor het verhaal. Ook geeft ze in het boek een overzicht van alle geraadpleegde literatuur en archiefbronnen. Dit maakt het tot een geloofwaardig en boeiend stukje geschiedenis.

Boeiend boek over keuzes en gevolgen

Auteur: Hanneloes Pen

Titel: Een gegeven leven. Een Zaanse vrouw, een Joodse baby en één daad van verzet

JvU: 2015

ISBN: 978 90 450 2770 8