Gelezen: Zolang er tranen zijn

Hoewel de generatie die de oorlog heeft meegemaakt steeds kleiner wordt, betekent het niet dat de interesse voor het onderwerp afneemt. Integendeel zelfs. De belangstelling van met name jongeren voor het oorlogsverleden van ouders en grootouders is groter dan ooit. Misschien is de interesse gegroeid doordat een groot deel van de oudere generaties over de donkere periode zweeg. Degenen die wel hun verhaal op papier hebben geschreven laten een kostbare bron achter. Een ervan is net verschenen in boekvorm. De schrijfster is Hannelore Grünberg-Klein.


Het verhaal
De Duitse Hannelore Klein wordt geboren in 1927 in een welgesteld Joods gezin. Met de komst van het nationaalsocialisme in Duitsland wordt de vrijheid van de joden steeds meer aan banden gelegd. De ouders van Hannelore besluiten daarom in 1939 om per schip naar Havanna te vertrekken. Ze zijn niet de enigen: vele joden doen hetzelfde en de zeewateren waren dan ook gevuld met bootvluchtelingen. Bij aankomst in de Cubaanse hoofdstad mogen ze echter niet van boord. En zo begint het wachten waarbij met name de kapitein zijn best doet om een veilig heenkomen voor de reizigers te vinden. Pogingen om alternatieve verblijfsplaatsen te vinden in de Dominicaanse Republiek en Amerika mislukken. Ze zijn niet gewenst en uiteindelijk vaart het schip terug naar Europa waar de reizigers verdeeld worden over België, Frankrijk, Engeland en Nederland die ze wel willen opnemen. Het gezin van Hannelore komt in het Lloyd hotel terecht. Met de komst van de Duitsers worden ze naar kamp Westerbork gestuurd dat tot 1942 onder Nederlands beheer valt. Als dit wordt overgenomen door de Duitsers wordt het leven aldaar moeilijker en uiteindelijk worden ze in 1944 op transport geplaatst richting Theresiënstadt. Daarna reist ze door naar Auschwitz-Birkenau, dan Freiberg en uiteindelijk komt ze in Mauthausen terecht. Ze weet de kampen te overleven en komt via Parijs na de oorlog terug in Amsterdam.

Recensie
Hannelore heeft het boek in de jaren negentig geschreven. Haar ervaringen zijn helder verwoord en met 167 pagina's had ik het binnen een dag uit. Ik kon het ook moeilijk wegleggen. Je hebt het idee dat je naar je oma zit te luisteren die haar verhaal doet en dan kun je niet weglopen, want je wilt weten hoe het afloopt. Behalve de herinneringen, bevat het werk ook historische informatie waardoor de context rondom beslissingen duidelijk worden, zoals de politieke motivaties die achter de weigering zitten om de bootvluchtelingen toe te laten. Dit deel van het boek deed me denken aan de huidige problematiek rondom dit thema en de overeenkomstige reacties van landen.

Ik kan het boek van harte aanbevelen. Samen met de foto's uit het familiealbum die erin verwerkt zijn is het een indrukwekkend verhaal en geeft het een boeiend beeld over een periode waar zo velen uit de jongere generaties vragen over hebben.

Helder geschreven boeiende
autobiografie van de oorlogsjaren
 

Auteur: Hannelore Grünber-Klein
Titel: Zolang er tranen zijn
JvU: 2015
ISBN: 978 903 88 0053 0