Gezien en gelezen: Bob en Carolien van den Berg

Afgelopen donderdag bezocht ik de voorstelling “Who the f*** is oom Jo” in Kamp Vught. Jo was een oom van actrice Carolien van den Berg. In 1943 werden hij en zijn vrouw doodgeschoten in vernietigingskamp Sobibor. Jo bleek verzekerd te zijn en via de SJOA krijgt Carolien na de dood van haar vader 3.900 gulden op haar rekening gestort. De erfenis van haar oom die haar vader had geweigerd. Maar wie was oom Jo? Het is het startpunt voor Carolien om op onderzoek te gaan naar haar Joodse familiegeschiedenis. Ze begint haar zoektocht met het boek “Buitenspel” uit 1993 waarin haar vader zijn oorlogservaringen heeft opgeschreven.



Het boek
Het boekje van 75 pagina's beschrijft in het kort hoe de Joodse Wolf -Boebie- van den Berg als jongvolwassene de oorlog weet door te komen. Wanneer de strijd uitbreekt in 1940 woont hij in Amsterdam bij zijn moeder die een pension heeft. De gasten zijn voornamelijk gevluchte Joden uit Duitsland. Van hen horen ze gruwelijke verhalen over wat er met Joden gebeurt in Duitsland. Boebie is vastbesloten om niet in een kamp te eindigen. Door zijn werk bij Hollandia Kattenburg, dat regenjassen voor Duitsers maakt, krijgt hij een "sper" dat hem en zijn moeder lange tijd beschermd tegen razzia's en de "arbeitzeinsatz". Daar komt een einde aan als het Joods personeel van het bedrijf in 1942 met hun familieleden wordt opgepakt en via Westerbork naar Auschwitz afgevoerd. Boebie weet te ontsnappen uit de trein. Maar na diverse onderduikadressen wordt het te lastig om in Nederland te blijven en besluit hij om op vrijwillige basis naar Duitsland te gaan en werk te vinden als Nederlander. Met een vervalst persoonsbewijs en zijn nieuwe voornaam "Bob", weet hij diverse banen te krijgen en zo de oorlog te overleven, ondanks zijn overmoedige karakter dat hem vaak in problemen brengt. Zijn moeder en oudere broer Jo hebben dat geluk niet. Zij sterven in respectievelijk Auschwitz en Sobibor.

De voorstelling
In het theaterstuk staat de zoektocht van "Boebie's" dochter Carolien centraal. Na het overlijden van haar vader en de onverwachte erfenis van oom Jo wil ze meer weten over het verleden van haar familie. De voorstelling maakt sprongen door de tijd en wordt daarbij ondersteund door middel van foto's, filmbeelden en archiefbronnen. Ook leest Carolien veel voor uit het boekje van haar vader.

De rode draad door het stuk is de zoektocht van Carolien naar haar eigen identiteit. Zo wordt "kugel kuchen" maken ineens voor haar belangrijk, want dat werd thuis altijd gedaan. Ook de "onvindbare" postzegelalbums van oom Jo die zij jaren geleden heeft gekregen móeten gevonden worden.

Het is daarmee een boeiend persoonlijk verhaal -in woord en beeld- van Carolien over de impact van de familiegeschiedenis op haar leven. De voorstelling wordt echter nooit zwaarmoedig. Dat komt met name door de humor in de verhalen van het boek van haar vader die worden voorgelezen. En ook de steeds terugkerende pogingen van Carolien om kugel kuchen te maken doen je glimlachen.

Carolien bedankte het publiek na afloop voor hun aandacht, maar eigenlijk moet het andersom zijn. We zouden haar moeten danken voor het delen van haar verhaal en familieverleden.